Project Kerkhoven Vlaams-Brabant

Dit project wil de biodiversiteit op kerkhoven in Vlaams-Brabant onderzoeken, onder de aandacht brengen en verbeteren. Met een stop op het gebruik van pesticiden rijst de vraag naar nieuwe vormen van beheer. We reiken met dit project concrete handvaten aan voor een ecologisch beheer van kerkhoven. Verschillende inheemse soorten die zeldzaam of met verdwijnen bedreigd zijn in Vlaanderen komen nog specifiek voor op Vlaams-Brabantse kerkhoven. Ecologisch beheer biedt een kans voor het herstel van de aanwezige natuurwaarden en tegelijk een verminderde kost van het traditionele kerkhofbeheer. Om dit te realiseren, wil dit project maatschappelijk draagvlak creëren voor kerkhoven met ruimte voor natuur.

Dit ‘Duurzaam BiodiversiteitsProject (DBP)’ wordt financieel ondersteund door de provincie Vlaams-Brabant.

Kerkhoven zijn van belang voor tal van inheemse soorten. Door een traditioneel beheer van voortdurende dynamiek, schoffelen van grind- en zandbodems, uitblijven van bemesting en gebruik van kalkrijk cement voor het voegen van muurtjes ontstonden specifieke biotopen. Deze bestaan vandaag bijna uitsluitend nog op kerkhoven. Verschillende soorten bedreigde akkerflora zijn bijna geheel verdwenen uit akkerranden en vinden een laatste toevluchtsoord op kerkhoven in Vlaams-Brabant. Voor grondnestelende wilde bijen zijn kerkhoven van groot belang door de aanwezigheid van open, zonbeschenen plaatsen met losse bodem. Verschillende zeldzame planten en paddenstoelen komen voor op schrale kerkhofgazons. Met een stop op het gebruik van pesticiden wordt gezocht naar alternatieve of nieuwe beheermethoden. Daarbij wordt snel gedacht aan het inzaaien met een (exotische) groenbedekker, intensief manueel wieden of regelmatig gebruik van heet water. Ondoordacht of overmatig gebruik van deze maatregelen is echter nefast voor de biodiversiteit (bv. onopzettelijk verbranden van wilde bijennesten, verwijderen van zeldzame inheemse flora, …). Met voldoende kennis over de aanwezige natuurwaarden kunnen concrete handvaten voor ecologisch beheer worden opgesteld.

Afbeelding

NP

1. Overzicht van biodiversiteit op kerkhoven

Ecologisch beheer vertrekt vanuit het verbeteren of herstellen van de bestaande natuurwaarden. Daarom is eerst voldoende kennis nodig over de biodiversiteit op kerkhoven.

• 314 kerkhoven en begraafplaatsen werden ingetekend als gebied in waarnemingen.be
• Iedereen kan eenvoudig gegevens raadplegen: 119 kerkhoven en 195 begraafplaatsen

We moedigen iedereen aan om gegevens te verzamelen en zullen zelf ook gericht op zoek gaan om kennislacunes in te vullen.

 2. Opmaak handvaten voor ecologisch beheer

• Specifieke biotopen/microhabitats
• Kritische soorten op kerkhoven
• 6 informatiefilmpjes i.s.m. Ecopedia
• Samenwerking met gemeenten en groendiensten
• Inschakelen lokale expertise 

3. Creëren maatschappelijk draagvlak

• Goede voorbeelden
• Diverse communicatiekanalen
• Gemeenten en groendiensten
• 15 locaties met acties

Dit project is ondertussen afgerond en resulteerde in de volgende filmpjes op Ecopedia

• Biodiversiteit op begraafplaatsen

• Beheer voor wilde bijen op begraafplaatsen

• Beheer voor akkerflora op begraafplaatsen

• Beheer van stenige biotopen op begraafplaatsen

• Beheer voor vroedmeesterpad en muurhagedis op begraafplaatsen

• Beheer van grazige vegetaties op begraafplaatsen

Het rapport van dit project vind je hier. 

Nog vragen of ideeën? 

• kerkhoven@natuurpunt.be

Roosmarijn Steeman: roosmarijn.steeman@natuurpunt.be
Annelies Jacobs: annelies.jacobs@natuurpunt.be