Het omvormen van dichte dennenaanplant tot stuifduinen en heide kan bijdragen aan extra infiltratie van regenwater tot 380 mm/jaar, per vierkante meter zijn dit ruim twee badkuipen aan water. Het herstel van stuifduinen en heide in het Grenspark Kalmthoutse Heide zorgt zo voor extra infiltratie van 216.000 m³ per jaar. Een volume dat overeenkomt met 86 olympische zwembaden of het jaarlijks kraanwaterverbruik van 3000 personen.
Het Grenspark Kalmthoutse heide is een uniek heidelandschap met tal van bedreigde vegetaties: uitgestrekte vochtige heiden, voedselarme vennen en venen. De vegetaties vormen het leefgebied van tal van bedreigde soorten zoals heikikker, maanwaterjuffer, kamsalamander, rugstreeppad en gladde slang. Al enkele decennia kampte het Grenspark met verdroging en een bedreigde natuurwaarde. Door de combinatie van verdroging en stikstofdepositie vallen vennen sneller droog en domineert pijpenstrootje de heide wat leidt tot een achteruitgang van bedreigde soorten. Korhoen en gentiaanblauwtje zijn twee soorten die reeds uitgestorven zijn in het Grenspark. Natuurpunt heeft het laatste decennium ingezet op grootschalig natuurherstel met een focus op hydrologisch herstel.
Het omvormen van dennen naar heide of stuifduinen zorgt voor meer infiltratie naar het grondwater. Dennenbomen hebben jaarrond bladeren, hierdoor vangen ze jaarrond neerslag in de boomkruinen. De wind heeft veel kans om het water daarna ook terug te verdampen. Hierdoor krijgt het niet de kans om de bodem in te dringen. De dennenkruinen vangen ook meer stikstof uit de lucht die zo in het grondwater terechtkomt. Stuifduinen komen van nature voor in het gebied, ze zijn ontstaan uit het opwaaien van rivierzanden tijdens de laatste ijstijd. De zandgrond laat regenwater toe om zeer snel te infiltreren, de vegetatie is beperkt waardoor de verdamping laag is, de verdamping is 63% lager dan voor een dennenbestand. Heidevegetatie verdampt meer neerslag dan stuifduinen, maar wel 30% minder dan een dicht dennenbestand.
Met een lagere verdamping zal meer regenwater infiltreren en het grondwater aanvullen. We kwantificeren het effect met verdampingscijfers uit de wetenschappelijke literatuur en maken een eenvoudige waterbalans. Binnen het natuurherstelproject herstelden we 42 hectare stuifduinen en 33 hectare heide, in totaal goed voor 216.000 m³ extra infiltratie. Deze waarde heeft wel een onzekerheid en door de klimaatverandering zijn de huidige gegevens mogelijk niet meer helemaal correct omdat neerslag meer extremen vertoont.
Natuurlijke ecosystemen voeden het grondwater en vormen de basis van de watercyclus. Het omvormen van dennen plantages kan bijdragen aan het aanvullen van watervoorraad, veenherstel, creëren van waardevolle habitats en duurzame drinkwatervoorziening. Bijkomend maken we het landschap weerbaarder tegen droogte.
De financiering voor het uitvoeren van de projecten werd voor de helft bijgedragen door de EU via het Life en Interreg fonds, de andere helft via de Vlaamse overheid; Agentschap Natuur en Bos en Departement omgeving, de Provincie Antwerpen en een private partners Coca-Cola Foundation en Evides. We wensen onze partners te bedanken voor de steun aan Natuurpunt en het vertrouwen gedurende de afgelopen jaren. Het project ' Landduinen herstel in het Grenspark' was de start van een jarenlange samenwerking die intussen 10 jaar loopt.
Tekst: Florian Lauryssen (Ecohydroloog Natuurpunt)
Ontvang nieuws over onze natuur en activiteiten rechtstreeks in je mailbox.
Abonneer je op onze nieuwsbrief