Dringende update
Dinsdagochtend van 7u15 - 7u30 kan je niet inloggen, lid worden of inschrijven op een activiteit wegens een dringende update. Onze excuses voor het ongemak
Afbeelding
Nieuwe natuur in de Keuzemeersen en Moervaartvallei
21 mrt 2025
Categorieën
Lokaal nieuws
Organisatie
Onlangs konden we twee percelen aankopen in de zuidelijkste punt van de Zuidelijke Keuzemeersen. De gronden liggen recht tegenover het kerkje van Sint-Martens-Latem, aan de overkant van de Leie. Het gaat om een van de laatste plekken die Natuurpunt nog niet in eigendom of beheer had in het gebied. Opnieuw belangrijke puzzelstukjes dus en een mooie uitbreiding voor Natuurpark Levende Leie. Ook in het Gentse deel van de Moervaartvallei, in het noorden van Gent, konden we nieuwe natuur aankopen en dus veiligstellen voor de toekomst.
Tekst: Bart Vangansbeke, aankoper Natuurpunt Regio Gent
Nieuwe natuur om van de genieten
De aankoop in de Keuzemeersen van in totaal 1,71 hectare maakt het natuurgebied in de Zuidelijke Keuzemeersen nog wat robuuster en biedt wandelaars de kans om van dichtbij te genieten van deze nieuwe natuur. De aangekochte percelen liggen namelijk vlak naast het voetgangerspad langs de Leie en sluiten bovendien perfect aan bij onze vorige aankoop uit het voorjaar van 2024. De nieuwe gronden hebben de bestemming natuurgebied op het gewestplan, maar waren tot eind 2024 nog in intensief landbouwgebruik, ondanks de toch wel erg natte omstandigheden. Eigenlijk zijn de gronden al sinds 1977 bestemd als natuurgebied. Dankzij Natuurpunt kan die natuurbestemming na bijna vijftig jaar eindelijk ook werkelijkheid worden op het terrein.
Afbeelding
Legende kaart:
Rood: nieuw aangekochte percelen
Geel: vorige aankoop (2024)
Groen: in natuurbeheer voor 2024
Veel kansen voor de natuur
De nieuwe percelen maken deel uit van het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN), zowat het neusje van de zalm op het vlak van natuur. We hebben enorm veel kansen om de natte graslanden te herstellen, doordat de terreinen gelegen zijn in een overstromingsgevoelig gebied met een middelgrote kans op overstromingen. De gronden komen vrij van gebruik, want de landbouwer die ze pachtte heeft zijn voorkooprecht niet opgenomen en zijn lopende pacht zal worden beëindigd. Daarvoor kreeg hij bij het verlijden van de akte een stevige uittredingsvergoeding. Deze landbouwer was ook pachter van de gronden die we in 2024 hebben aangekocht in de Zuidelijke Keuzemeersen. Net als de vorige keer zal hij het natuurbeheer dat we willen opstarten mee opnemen in zijn bedrijfsvoering. Begin december, na de oogst, hebben we de in 2024 aangekochte percelen laten inzaaien met gras en andere graslandsoorten (zie verder). Die terreinen zijn dus vanaf begin 2025 in natuurbeheer. De nieuw aangekochte percelen zullen volgen in het voorjaar van 2025.
Natuurpunt wil ook deze aangekochte gronden, die gelegen zijn binnen het goedgekeurd Globaal Kader van het erkend natuurreservaat ‘Gentse Leievallei’, mee laten erkennen als natuurreservaat. Volgens het geldende Natuurdecreet wordt daardoor een publiekrechtelijke erfdienstbaarheid ingesteld. Die luidt als volgt: “De erkenning als natuurreservaat vestigt een erfdienstbaarheid tot algemeen nut op het terrein, meer bepaald een publiekrechtelijke erfdienstbaarheid van duurzaam gebruik en langdurig beheer van het terrein als natuurreservaat.”
Bloemrijk grasland in wording
Op de percelen die Natuurpunt in het voorjaar van 2024 aankocht in de Keuzemeersen werd begin december een oppervlakte van 2,6 hectare voormalige akker omgezet in bloemrijk grasland. Een eerste blok werd ingezaaid met een biologisch mengsel van vijf soorten gras. In een omliggende strook van vijf meter werd met de hand een bloemenmengsel ingezaaid, met onder meer Alexandrijnse klaver, inkarnaatklaver, witte klaver, rode klaver, esparcette, luzerne, phacelia, winterwikke, boekweit, Hongaarse wikke, gele mosterd, goudsbloem, kummel, bladrammenas, zonnebloem, fenegriek, venkel, dille, kleine pimpernel, smalle weegbree, koriander, rolklaver, pastinaak en cichorei. Een tweede blok werd ingezaaid met een mengsel van vijf grassoorten en drie klavers, met daarrond een strook van vijf meter waarin zich spontaan planten kunnen ontwikkelen. Dat tweede blok kon slechts voor de helft worden ingezaaid, omdat de grond te nat was. Wellicht volgt de rest in het voorjaar.
Eind december zagen we al dat er heel wat bloemen aan het kiemen waren. Het gras was toen nog niet bovengekomen. We zagen wel overal duizenden spontane kiemplantjes van vooral gewoon hoornblad en vogelmuur. We hopen alvast dat we met deze inzaaiactie een goede start bieden voor de ontwikkeling van een natuurlijk en bloemrijk grasland.
Natuurpark Levende Leie
De Keuzemeersen vormen een belangrijk deelgebied van het Natuurpark Levende Leie. Dat natuurpark in de Leievallei van Gent tot Deinze wordt stukje bij beetje verder uitgebouwd. We zijn dan ook ontzettend blij dat we deze belangrijke aankoop hebben kunnen realiseren. In het zuidelijk deel van de Keuzemeersen zijn nu nog slechts enkele percelen niet in beheer van Natuurpunt. Het is onze bedoeling om ook die resterende terreinen aan te kopen en in natuurbeheer te brengen.
Deze aankoop was niet goedkoop, mede door de vergoeding voor de pachtuittreding. Natuurpunt kan wel rekenen op aankoopsubsidies van de Vlaamse overheid en de stad Gent, maar daarnaast moeten we zelf ook nog een flink bedrag aan restfinanciering betalen. Daarvoor rekenen we onder meer ook op de steun van onze leden en donateurs.
Ook een stukje nieuwe natuur voor de Moervaartvallei
Op 9 december tekende Natuurpunt een overeenkomst voor aankoop van een perceel weiland in het Gentse deel van de Moervaartvallei, met een oppervlakte van bijna 89 are. De aankoop verliep niet van een leien dakje en kende een opvallende voorgeschiedenis, maar hopelijk een prima afloop.
Het aangekochte perceel ligt in het plangebied van het Gewestelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan (GRUP) Moervaartvallei, fase 1. In 2018 ondertekenden alle betrokken partijen de ‘Raamovereenkomst voor het openruimteproject Moervaartvallei’, die onder meer voor het hele gebied bepaalt wie waar de trekker/initiatiefnemer voor aankopen is. Soms is dat de Vlaamse overheid (het Agentschap voor Natuur en Bos ANB of de Vlaamse Landmaatschappij VLM), soms een gemeente of stad afhankelijk van het grondgebied, soms de provincie en soms een terreinbeherende vereniging zoals Natuurpunt of vzw Durme.
Aankoop door de VLM
In 2024 kocht de Vlaamse Landmaatschappij (VLM), de Vlaamse instantie die de voorziene landinrichting in de Moervaartvallei tot een goed einde moet brengen, een perceel dat gelegen is in de hoek waar de Zuidlede samenvloeit met de Moervaart (zie kaart). Die aankoop door de VLM verraste ons wel, want volgens de Raamovereenkomst is Natuurpunt eigenlijk aan zet in dit deel van de Moervaartvallei. De VLM had het perceel aangekocht zonder ons te contacteren. Pas toen ze nadien vaststelde dat ze niet voldoende financiële middelen had om ook het naastliggende perceel aan te kopen, kwam Natuurpunt in beeld. Gelukkig konden we deze tweede aankoop – in goed overleg met de VLM – samen met de eigenares tot een goed einde brengen.
Afbeelding
Legende:
Rood: nieuwe aankoop door Natuurpunt
Geel: eigendom van de VLM
Paars: eigendom van Natuurpunt (zie kader: grondruil met de provincie)
Donkergroen: gronden die al in beheer zijn van Natuurpunt
Beheeroverdracht
Door het voorafgaande ontstond wel de vervelende situatie dat twee naast elkaar liggende percelen twee verschillende eigenaars hebben, iets wat de Raamovereenkomst net wil vermijden. Als Vlaamse overheidsinstantie kan de VLM echter niet zomaar gronden die ze heeft aangekocht doorgeven aan Natuurpunt. Zij heeft de verplichting om eerst een andere overheid te contacteren om het beheer aan die overheid over te dragen. De VLM had dit al met de stad Gent opgenomen en deelde ons mee dat de stad bereid is het perceel nadien in beheer te geven aan Natuurpunt. We hopen van harte dat die overdracht er zal komen. In dat geval zouden we op die plek een oppervlakte kunnen beheren die dubbel zo groot is als het door ons aangekochte terrein.
Tijdelijke opslagruimte voor rioleringswerken
Een ander bijkomend probleem voor onze eigen aankoop was dat de eigenares al in september 2020 – lang voor wij met haar begonnen te onderhandelen – een overeenkomst had gesloten met Aquafin NV om haar eigendom (tijdelijk) te laten gebruiken als stockageplaats bij rioleringswerken in de omgeving van Mendonkdorp. Die afspraken hebben wij in heldere bewoordingen laten opnemen in de verkoopovereenkomst.
Net na de ondertekening van het compromis kregen we van de betrokken projectmanager Wegen & Riolering, die de werken moet helpen uitvoeren, de boodschap dat de wegenis- en rioleringswerken in Mendonkdorp na nieuwjaar van start zouden gaan en dat onze nieuwe eigendom in januari 2025 zou worden klaargemaakt voor ingebruikname in functie van de werken. Wij hebben alvast meegegeven dat we ons aan de afspraken uit de overeenkomst zullen houden. Het terrein, een weide, zou minstens een jaar (deels) gebruikt worden als opslagplaats en daarna weer in zijn vroegere toestand worden hersteld en worden vrijgegeven aan Natuurpunt.
Grondruil met de provincie
Door een andere, urgente aankoop door Natuurpunt van een perceel in de Moervaartvallei, net naast domein Puyenbroeck in Wachtebeke, konden we op een ietwat aparte manier voortgang maken op twee plaatsen. De grond die Natuurpunt aankocht in de Moervaartvallei, ligt in het gebied waar de provincie volgens de Raamovereenkomst het initiatiefrecht heeft om aan te kopen. Daarom hebben we na de aankoop in goed overleg met de provincie een grondruil besproken en doorgevoerd. Het perceel in de Moervaartvallei kwam in eigendom van de provincie, die in ruil daarvoor een eigendom van de provincie in de Vallei van de Oude Kale heeft overgedragen aan Natuurpunt.
Ontvang nieuws over onze natuur en activiteiten rechtstreeks in je mailbox.
Abonneer je op onze nieuwsbrief