Afbeelding
Het Beheerteam Damvallei is actief in de Damvallei in Destelbergen en maakt deel uit van de Werkgroep Damvallei.
Natuurbeheer
Historiek
De Schelde stroomde ooit doorheen de volledige Damvallei, zodat tal van de typische soorten die we er nu nog vinden onder meer op die manier aangevoerd werden en hun eerste vestigingskansen in het gebied kregen. Een gebied als de Damvallei ondervond en ondervindt niet alleen de invloed van de mens, maar minstens evenzeer van natuurlijke processen: de Schelde die nu en dan buiten haar oevers trad, een bever die een dam bouwt en zo een deel laat overstromen, een kudde grazende dieren die een grasland openhoudt, enzovoort. Door die natuurlijke dynamiek in het landschap was er voor vrijwel alle soorten wel altijd ergens een geschikt plekje aanwezig.
Jammer genoeg was de Damvallei rond de eeuwwisseling niet meer het natuurmonument dat ze ooit was geweest. Door het uitdoven van de natuurlijke dynamiek en de teloorgang van het kleinschalig landschapsbeheer verdween een schat aan bijzondere dieren en planten.
Life-project
Om die specifieke, lokale natuur in ere te herstellen, heeft Natuurpunt een doordacht beheerplan uitgevoerd met steun van een Europees Life-project. De nodige maatregelen om de turfputten te herstellen, en ook graslanden en moerasbossen te beheren, werden uitgewerkt in een integraal beheerplan. Dat plan omvatte een gebiedsvisie voor de hele Damvallei. Daarvoor werd gebruik gemaakt van alle beschikbare informatie over bodem, water, historiek en natuurlijke fauna en flora. In het beheerplan stond ten slotte ook een streefbeeld met de natuurdoelstellingen voor de verschillende reservaatpercelen.
Beheer op lange termijn
De vrijwilligers van de Damvallei staan in voor het beheer van het gebied. Ze kunnen daarbij rekenen op hulp van de professionele terreinploeg van Natuurpunt. Voor de goed ontwikkelde elzenbroekbossen is de taak eenvoudig. Mits een goede waterhuishouding kunnen we die natuurbossen gewoon hun gang laten gaan. Maar natuur in Vlaanderen is vaak cultuurnatuur. Zo zijn de turfputten ooit uitgegraven door de mens. Ook de waardevolle hooilanden in de Damvallei ontstonden door menselijke invloed. Dankzij een eeuwenoud gebruik als hooi- of graasweide en zonder de hulp van kunstmest of zware machines konden er zich zeer waardevolle vegetaties ontwikkelen. Nu die bijzondere graslanden hersteld zijn, moet de vegetatie worden onderhouden met een jaarlijks terugkerend maaibeheer. Door de zeer lage opbrengst en de noodzaak van aan de natte veenbodem aangepast materiaal zijn die graslanden niet interessant voor de huidige landbouw. Om het jaarlijkse maaibeheer in de hooilanden op lange termijn vol te houden, is geïnvesteerd in speciaal materiaal dat op de natte ondergrond kan werken zonder de bodem zelf te beschadigen. Bovendien is ook een hooikeerder en een hooi-opraapwagen aangekocht, zodat we ook in de toekomst een optimaal beheer kunnen garanderen. In de winter hebben we onze handen vol met het knotten van de vele knotwilgen in het gebied.
Soorten die wel varen bij ons natuurbeheer
De Damvallei is opgenomen in het Natura 2000-netwerk van belangrijke Europese natuurgebieden en geherwaardeerd als habitatrichtlijngebied, dankzij de aanwezigheid van enkele zeldzame habitats en van de kleine modderkruiper en bittervoorn, kleine vissen die met uitsterven bedreigd zijn op Europese schaal. Het natuurbeheer is erop gericht om het traditionele landschap en het ecologische evenwicht te herstellen. De groeiende soortenlijst spreekt boekdelen en bewijst het succes van het beheer.
Zo staat de Damvallei al lang bekend als een waar libellenparadijs. Er werden al meer dan 40 soorten gezien, waarvan enkele zeldzame exemplaren.
De hooilanden in de Bochten tooien zich in de lente massaal met koekoeksbloemen, pinksterbloemen, vergeet-me-nietjes en grote ratelaar. In de slootjes gedijen waterviolier en kikkerbeet. Zeldzaamheden als kleine valeriaan, grote boterbloem en waterdrieblad worden door soortspecifieke ingrepen steeds minder schaars. Hetzelfde geldt voor de blauwe knoop, die in augustus in de Hauw bloeit.
In een moerasgebied met twee meren broeden verschillende water- en rietvogels. De ijsvogel, de kleine karekiet en de rietgors zijn hier thuis. Pijlstaart, slobeend en wintertaling rusten in de winter op de meren. Dodaars en fuut broeden hier. In de boomkruinen zingt de koekoek en nestelen buizerd, boomvalk en sperwer. Op een zwoele nazomeravond kun je een gezin boomvalken op libellen zien jagen.
Verder herbergt de Damvallei ongeveer 100 soorten spinnen, waaronder de sterk bedreigde moeraspyjamaspin. Er zijn talrijke nachtvlinders gespot. Onze batdetectoren registreerden de laatvlieger, de rosse vleermuis en de watervleermuis.
Activiteiten
We organiseren regelmatig beheeractiviteiten in de Damvallei. Daarop is iedereen welkom: jong of al wat ouder, ervaring of geen ervaring, iedereen kan helpen!
> Ontdek al onze activiteiten en kom eens langs
Contact opnemen
Heb je een vraag? Wil je graag deel uitmaken van ons beheerteam?
Neem contact op via info@damvallei.be